پیشگفتار

حوزه جنوب غرب مشهد به عنوان حلقه اتصال شهر به منطقه تفرجگاهی طرقبه و شاندیز از یک سو و نیز حلقه اتصال به ارتفاعات جنوبی از سوی دیگر مطرح است. بواسطه همجواری و ارتباط ساختاری این حوزه با عرصه های با ارزش طبیعی ارتفاعات جنوب، لزوم توجه به ظرفیت های طبیعی در پیوند با بافت شهری را دو چندان می کند که با توجه به پتانسیل های آشکار و نهان مرتبط با توسعه پهنه جنوبی مشهد همچون وجود فضاهای بکر طبیعی، منظرگاه های بسیار جذاب به سمت شهر، وجود توقفگاه ها برای پیکنیک خانوادگی، وجود جاذبه هاي تاريخي و فرهنگي، آب و هوای خوب و ... از جایگاه و ارزش بی‌بدیلی برخوردار است. از این رو، اتخاذ هر تصمیمی درباره این بخش از شهر بدلیل "مقر" و "موقع" آن به لحاظ زیست محیطی، اجتماعی و ارتباطی (پیاده) اثری غیر قابل انکار در ساختار فضایی-کالبدی شهر مشهد خواهد داشت. نحوه برخورد با پهنه طبیعی جنوب مشهد سابقه پر فراز و نشیبی داشته است. تصویب طرح تفصیلی جنوب بزرگراه آسیایی در سال 1379 و قرارگیری کمربند جنوبی در اسناد شهری بعد از آن، نقطه عطفی در تحولات و تغییرات مخرب پهنه طبیعی و ارتفاعات جنوب مشهد به شمار می آید. بیانات مقام معظم رهبری پیرامون کوه خواری و حفظ ارتفاعات جنوب مشهد در اسفند 1393 ، شدت گرفتن اقدامات اجرایی و انفجارهای سال 1395 (که اعتراض ساکنان اطراف محدوده را به دنبال داشت) و به دنبال آن اعتراض سازمان های مردم نهاد در سال 1396 که در نهایت منجر به توقف پروژه توسط شورای حفظ حقوق بیت المال گردید از جمله تحولات مهم در مسیر پر فراز و نشیب پهنه های طبیعی جنوب شهر مشهد است. این تحولات با مصوبات "ستاد تدبیر استان" با هدف بهره مندی مردم از ارتفاعات جنوبی به عنوان فضای تفریحی-گردشگری در سال 1398 و انجام مطالعات محیط زیستی و پیگیری ارگان های مختلف برای تصمیم گیری در خصوص عملکرد کمربند جنوبی در سال 1399 رنگ و بوی تازه ای به خود گرفت. انجام مطالعات محیط زیستی توسط "انجمن ارزیابی محیط زیست ایران" انجام پذیرفت. مطالعات نشان داد ادامه‌ی اجرای کمربند جنوبی موجب تحمیل 1.5 برابر خسارت جبران ناپذیر بیشتر نسبت به وضع موجود می‌شود. در نهایت طرح تفصیلی حوزه جنوب غرب مشهد در شهریور 1400 تصویب و جهت اجرا ابلاغ گردید که در آن کمربند جنوبی سابق شهر مشهد حذف و پهنه پارک اراضی طبیعی با دسترسی پیاده یا پیاده مدار جایگزین آن شد. پس از آن در آبان ماه سال 1400 به کارفرمایی شهرداری مشهد به منظور "مطالعه و طراحی کوه پارک مشهد" در محدوده ای یکپارچه (قریب بر 300 هکتار)، قراردادی با این مهندسان مشاور منعقد گردید. شرح خدمات عمومی این قرارداد شامل دو مرحله است. این مراحل در قالب 5 گام ارائه شده است. درگام یک با هدف دستیابی به چشم انداز مقدماتی به بررسی چشم اندازهای گذشته و موجود، بررسی اسناد بالادست مرتبط با محدوده، پیشینه نظری و عملی می پردازد. در گام دو به موضوع شناخت و تحلیل در حوزه های راهبردی و محلی در مولفه های سه گانه عملکردی، تجربی-زیباشناختی و زیست محیطی پرداخته می شود. در گام سه، با توجه به سنجش وضعیت صورت گرفته در گام قبل، چشم انداز آغازین تدقیق شده و اهداف کلان، خرد و سیاست های طراحی تبیین می شود. به دنبال تدوین سیاست های طراحی، سناریوهای طراحی تدوین و گزینه رضایت‌بخش انتخاب و الگوهای طراحی تدوین می شود. در ادامه، در گام چهار، با توجه به خرد شدن مقیاس مطالعه، برای حوزه های طراحی متناسب با نیاز مطالعات شناخت و تحلیل تدقیق شده و طرح مقدماتی (فاز یک) تهیه می شود و در نهایت در گام پنج، اسناد طرح تهیه خواهد شد. علاوه بر این، باتوجه به نیاز پروژه پیوست‌های اجتماعی-فرهنگی، محیط‌زیستی، ترافیکی و ظرفیت‌سنجی محیط طبیعی برای این محدوده تهیه شده است.