پیشگفتار

در کلانشهرهای ایران، یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز در توسعه شهری، مبحث تراکم ساختمانی است. تراکم‌فروشی، که به فروش مازاد تراکم و ساخت و سازهای بدون برنامه در راستای تأمین درآمد برای شهرداری‌ها می‌پردازد، باعث شده تا بسیاری از شهرها، به‌ویژه مشهد، با مشکلاتی در زمینه کیفیت محیط شهری، ناپایداری زیست‌محیطی و ایجاد فشار بر زیرساخت‌ها مواجه شوند. این موضوع علاوه بر ایجاد اختلال در زیبایی‌شناسی شهری، بر امنیت، سلامت و رفاه شهروندان نیز تأثیر می‌گذارد. در مشهد، وابستگی درآمدی شهرداری به فروش تراکم و نبود درآمدهای پایدار، موجب بروز نوسانات تخریبی در ابعاد مختلف کالبدی و فضایی شهر شده است. در آبان ماه 1393، موضوع تدوین شاخص‌های کیفی برای تخصیص طبقات اضافی در کاربری‌های مسکونی مشهد مطرح شد تا بتوان به روشی منظم و هدفمندتر به تخصیص تراکم پرداخت و از مشکلات ناشی از تراکم‌فروشی جلوگیری کرد. این پروژه در سه مرحله انجام شد: بررسی مطالعات نظری و تجربی در زمینه تأثیر تراکم بر محیط شهری، تحلیل ظرفیت‌های جمعیتی و تقاضای طبقات مازاد در مناطق مختلف مشهد، و در نهایت تدوین ضوابط خاص برای تخصیص تراکم اضافی در مناطق منتخب. هدف اصلی این پروژه، ایجاد تعادل میان تخصیص تراکم و حفظ کیفیت محیط شهری است تا مدیریت شهری بتواند در شرایط فعلی، تصمیمات بهتری اتخاذ کند و کیفیت زیست‌محیطی شهر را ارتقا دهد.