پیشگفتار

پروژه کمربند جنوبی مشهد، که اولین بار در سال 1379 در طرح تفصیلی بزرگراه آسیایی تصویب شد، نقطه عطفی در تحولات ارتفاعات جنوب مشهد به شمار می‌آید. بیانات مقام معظم رهبری در سال 1393 در مورد کوه خواری و حفظ ارتفاعات، اعتراضات محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد در سال‌های بعد، از جمله انفجارهای سال 1395، باعث توقف پروژه توسط شورای حفظ حقوق بیت‌المال شد. در سال 1398، ستاد تدبیر برای استفاده بهینه از ارتفاعات تشکیل و در سال 1399، مطالعات محیط‌زیستی و پیگیری‌های مختلف برای تصمیم‌گیری در مورد عملکرد کمربند جنوبی آغاز شد. گزارش حاضر در پنج بخش اصلی و سه پیوست تنظیم شده است. بخش اول، روند تحولات از سال 1368 تا کنون را بررسی کرده است. بخش دوم، دیدگاه‌های ذی‌نفعان و نهادهای مختلف را استخراج کرده و در بخش سوم، ملاحظات قانونی و محیط‌زیستی طرح مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش چهارم، ریشه‌های مشکلات بررسی شده و در نهایت در بخش پنجم، پیشنهاداتی برای کاهش چالش‌ها و مدیریت بهتر وضعیت فعلی ارائه شده است.